ศาลเจ้าปู่ทองแดง

ศาลเจ้าปู่ทองแดง ตั้งอยู่บ้านพังโคน หมู่ ๑ ตำบลพังโคน อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ บนบานศาลกล่าว ในสมัยรัชกาลที่ ๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ชาวฮ่อหรือจึนฮ่อ เมืองเชียงขวางฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง เมืองประเทศราชของไทยคิดกบฎ แข็งเมือง รัชกาลที่ ๕ จึงมีรับสั่งให้พระเจ้าน้องยาเธอกรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม เป็นแม่ทัพใหญ่ไปปราบพวกจีนฮ่อ จนได้รับชัยชนะและได้กวาดต้อนกลุ่มชนฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงข้ามมาเป็นจำนวนมาก ได้แก่ชนเผ่าภูไท เผ่าไทโย้ย เผ่าไทย้อ เผ่าไทพวน และไทลาว เป็นต้น ให้มาตั้งถิ่นฐานใหม่บริเวณภาคอิสาน และภาคกลางบางส่วน

          ในการศึกษาข้อมูล มีนายทหารเอกของกรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม ชื่อนายทองแดง ไม่ทราบนามสกุล ได้รับมอบหมายให้เป็นหัวหน้าคุมผู้คนอพยพ มาอยู่แถบเมืองสกลทวาปี (สกลนคร)และนายทหารทอง ได้มีครอบครัวอยู่ที่เมืองจำปาชนบท (บ้านนาเหมืองปัจจุบัน) และได้จับจองบุกเบิกที่ราบทางทิศตะวันออก ของดอนตูม(ดอนพังโคน)เป็นที่นาและที่ทำกิน นายทหารทองแดง เป็นทหารที่มีความเก่งกล้าในการรบ มีเวทย์มนต์ คาถาอาคม อยู่ยงคงกระพันหนังเหนียว ของมีคมฟันแทงไม่เข้า เป็นที่เลื่องลือทั่วทุกสารทิศ เวลามีอิทธิฤทธิ์ ในหน้าตลอดจนผิวกายเป็นสีแดง คนทั่วไปตั้งชื่อว่า ทองแดง หรือ "เจ้าปู่ทองแดง"

          เจ้าปู่ทองแดง นอกจากเก่งแล้วยังมีฤทธิ์เดช ยังเป็นคนดี มีน้ำใจ ชอบช่วยเหลือจุนเจือผู้อื่นที่ยากไร้อยู่เสมอ ผู้คนเคารพนับถือเลื่อมใส เมื่อเจ้าปู่ทองแดงเสียชีวิตลง ญาติพี่น้องชาวบ้านจึงได้ฝังกระดูไว้ที่นาบริเวณดอนตูม(ดอนพังโคน) โดยก่ออิฐดินเผาเป็นธาตุเจดีย์ไว้ข้างจอมปลวกใต้ต้นไทรต้นตีนเป็ด (ตรงตั้งศาลเจ้าปู่ปัจจุบัน)เกิดเป็นต้นโพธิ์ใหญ่ความเชื่อ ชาวบ้านมากราบไหว้ศาลเจ้าปู่ทองแดง ขอวิญญาณเจ้าปู่ได้ช่วยเหลือ บนบานหรือขอก็เกิดความสำเร็จเกือบทุกราย ผู้คนจึงเลื่อมใสในศรัทธา กราบไหว้

          วันขึ้น ๑๑ ค่ำเดือน ๖ บ้านพังโคนจะจัดการสมโภชน์ประจำทุกปี ธูปเทียน ขันธ์ ๕ ขันธ์ ๘ อาหาร หวาน คาว ถูกแบ่งเป็น ๒ ส่วน ส่วนแรกถวายเจ้าป่ทองแดง เป็นอาหารหวาน

ส่วนที่ ๒ ถวายทหารบริวาร เป็นอาหารคาว เช่นเหล้าไห ไก่ตัว หัวหมู